(ဗုဒၵဘာသာ အေၾကာင္းအက်ဥ္း)

လူအမည္ = သိဒၶတၳ
ဘုရားဘဲြ႕အမည္ေတာ္ = ေဂါတမဗုဒၶ
 ေမြးသကၠရာဇ္ = (BC- 623 ခန္႔) 
မိဘအမည္ = ခမည္းေတာ္ သုေဒၶါဓနမင္း၊ 
မယ္ေတာ္ မဟာမာယာေဒဝီ မိဖုရား
 ေနျပည္ေတာ္ = ကပိလဝတ္မင္းေနျပည္ေတာ္(ယခုေခတ္ နီေပါနယ္) အမ်ိဳးအႏြယ္ = သက်သာကီဝင္မင္းမ်ိဳး 
အိမ္ေထာင္ျပဳခ်ိန္ = အသက္ ၁၆ႏွစ္အရြယ္ 
ဇနီး = ဖြားဖက္ေတာ္ ဘဒၵကဥၥနာ ယေသာဓရာ 
သားေတာ္ = ရာဟုလာ 
နန္းစည္းစိမ္စံႏွစ္ = ၂၉ႏွစ္ (ေမြးကတည္းက ေတာထြက္ခ်ိန္အထိ) ေတာထြက္ခ်ိန္ = သက္ေတာ္ ၂၉ႏွစ္၊တနလၤာေန႔ (BC- 594 ခန္႔) ဒုကၠရစရိယက်င့္သည့္ကာလ = ၆ ႏွစ္ (ခဲရင္းစြာက်င့္ရသည့္ အက်င့္ျဖစ္သျဖင့္ ဒုကၠရစရိယဟုေခၚသည္၊ ) 
ဘုရားျဖစ္ခ်ိန္ = သက္ေတာ္ ၃၅ႏွစ္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔ (BC- 588 ခန္႔) တရားေဟာသည့္ကာလ = ၄၅ႏွစ္ 
(သက္ေတာ္ ၃၅မွ သက္ေတာ္ ၈၀အထိ) 
ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူသည့္ႏွစ္ = သက္ေတာ္ ၈၀၊
 ဝါေတာ္ ၄၅ဝါ၊ အဂၤါေန႔ (BC- 543 ခန္႔) 

 ဗုဒၶဘာသာ 
ဗုဒၶ=ဘုရား၊ ဘာသာ=အယူဝါဒ၊
 ေဟာၾကားခ်က္၊ ဘုရားရွင္၏ ေဟာၾကားခ်က္သည္ ဘုရားျဖစ္ေတာ္မူၿပီးေနာက္ ၄၅ႏွစ္လုံးလုံး ေဟာၾကားေတာ္ခဲ့တဲ့ 
ဘုရားရွင္၏ တရားေတာ္ကုိသာ ဆုိလုိသည္။ 
ထုိေဟာၾကားခ်က္ကုိ ပိဋကတ္သုံးပုံ၊ နိကာယ္ငါးရပ္၊ 
ဓမၼကၡႏၶာေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္ဆုိသည္. ေခၚေဝၚ သည္။ ဗုဒၶဘုရားရွင္၏ ဝါဒ = ကံ ကံ၏အက်ိဳးအျပစ္ကုိ
 ေဟာသည္. ကမၼဝါဒ၊ အေၾကာင္းအက်ိဳးကုိ ေထာက္ျပသည္. ေၾကာင္းက်ိဳးဆက္စပ္မႈ ဝါဒ၊ အမွားအမွန္ကုိ စိစစ္ေဝဖန္ 
လက္ခံေစသည္. ဝိဘဇၨဝါဒ၊ အစြန္းမေရာက္ အလယ္အလတ္ 
လမ္းစဥ္ကုိ က်င့္သုံးသည္. မဇၥ်ိမပဋိပဒါ ဝါဒ။ 
ဗုဒၶဘာသာဝင္ 
ဗုဒၶဘုရား၏ အယူဝါဒ ေဟာၾကားခ်က္မ်ားကုိ လက္ခံလုိက္နာ က်င့္သုံးၾကသည္. သူမ်ားကုိ ဗုဒၶဘာသာဝင္လုိ႔ ေခၚသည္။ 
ဘယ္သူ႔ပေယာဂ၊ ဘယ္သူ႔စည္း႐ုံး လႈံ႔ေဆာ္မႈမွ မပါဘဲ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ေက်နပ္လက္ခံလုိ႔ “ဗုဒၶံ သရဏံ ဂစၧာမိ - ဘုရားရွင္ကုိ 
ကုိးကြယ္ရာဟူ၍ ဆည္းကပ္ပါ၏၊ 
ဓမၼံ သရဏံ ဂစၧာမိ - တရားေတာ္ကုိ ကုိးကြယ္ရာဟူ၍ 
ဆည္းကပ္ပါ၏၊ သံဃံ သရဏံ ဂစၧာမိ - သံဃာေတာ္ကုိ 
ကုိးကြယ္ရာဟူ၍ ဆည္းကပ္ပါ၏” ဟုဆုိကာ သရဏဂုံတည္ၿပီး ဗုဒၶဘာသာအျဖစ္ ခံယူထားၾကသူမ်ားကုိ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဟုေခၚသည္။ 

 ကံကံ၏ အက်ိဳးအျပစ္နွဳင္. ပတ္သက္ၿပီး 
ဗုဒၶဘာသာတစ္ေယာက္သည္ မေကာင္းမႈကုိေရွာင္ၿပီး
 ေကာင္းမႈကုိ ေဆာင္ဖုိ႔ လုိသည္။ မေကာင္းမႈဒုစ႐ုိက္အမႈကုိ မလုပ္ျဖစ္ေအာင္ ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီး ေကာင္းမႈသုစ႐ုိက္ကုိ 
လုပ္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားဖုိ႔ လုိအပ္ပါသည္။ မေကာင္းမႈ ဒုစ႐ုိက္ကုိ ေရွာင္ရန္အတြက္ သီလကုိ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ရပါမည္္။ 
အနည္းဆုံး ငါးပါးသီလကုိ လုံၿခဳံေအာင္ ေစာင့္ထိန္းသူသည္ 
မေကာင္းမႈ ဒုစ႐ုိက္ကုိလည္း ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီး ျဖစ္သည္။ 

ေကာင္းမႈေဆာင္ျခင္းသည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား ေကာင္းမႈလုပ္ျခင္း ရည္ရြယ္ခ်က္သည္ ေနာက္ဆုံးပန္းတုိင္ျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္ကုိ မ်က္ေမွာက္ျပဳေရး နွုင္. နိဗၺာန္မရခင္ သံသရာလည္ရသည္. 
အခါမွာလည္း သံသရာခရီးတြင္ ခ်မ္းသာေရး အတြက္ ျဖစ္သည္္။ ထုိပန္းတုိင္မ်ားကူိုိ လွမ္းနိုင္ရန္အတြက္ နိဗၺာန္ကုိ 
မ်က္ေမွာက္ျပဳဖုိ႔ သီလကုိ အေျခခံေသာ ဘာဝနာ 
အလုပ္ကုိ ႀကိဳးစား အားထုတ္ ရမွာျဖစ္ၿပီး နိဗၺာန္ မရခင္ 
သံသရာလည္တဲ့ အခါမွာလည္း ေကာင္းတဲ့သုဂတိ 
ဘဝ ေတြမွာျဖစ္ဖုိ႔ သီလကုသုိလ္ကုိ ထိန္းသိမ္းၿပီး 
ဒါနကုသုိလ္ကုိလည္း စြမ္းႏုိင္သမွ် ျပဳလုပ္ၾကရမွာ ျဖစ္သည္္။ 
ထုိနည္းျဖင္. ဗုဒၶဘာသာ တစ္ေယာက္သည္ ယုံၾကည္၊
က်င့္ႀကံမႈကုိ လက္ေတြ႕လုိက္နာ က်င့္ႀကံၿပီး ကုိယ္လုပ္မွ 
ကုိယ္ရမည္ကုိ ကုိျဖစ္ရင္ ကုိခံရမည္ဆုိသည္. မွန္ကန္ၿပီး အေၾကာင္းအက်ိဳးသင့္သည္. အယူဝါဒကုိ 
သေဘာေပါက္ နားလည္ႏုိင္မည္ ျဖစ္သည္္။